کولوسئوم، از نماد اقتدار تا شاهکار معماری امپراتوری روم

با شنیدن نام شهر رم، بدون شک یک تصویر مشترک در ذهن اکثر افراد جهان نقش می‌بندد؛ بنایی عظیم و مدور با دیواره‌هایی پر از طاق‌های متعدد، بنایی که امروزه آن را با نام کولوسئوم می‌شناسیم. این آمفی‌تئاتر شگفت انگیز که آن را می‌توان به نوعی جد اولیه استادیوم‌های ورزشی امروزی دانست، یکی از مهمترین دیدنی‌های ایتالیا در شهر رم است و بعید است که به این شهر بینظیر و جاودانه سفر کنید، اما کولوسئوم بازدید نکنید.
بنای کولوسئوم در شهر رم به قدری شهرت و محبوبیت دارد که بعید است درباره شهر رم در اینترنت جستجو کنید و عکس کولوسئوم را در میان آنها مشاهده نکنید.
پس پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما و وبلاگ ققنوس همراه باشید تا با تاریخچه کولوسئوم در روم باستان و وضعیت امروزی آن بیشتر آشنا شوید.

[lwptoc]

درباره تاریخچه و نام کولوسئوم

پیش از اینکه درباره این بنای شگفت انگیز صحبت کنیم، بد نیست کمی درباره تاریخچه و همچنین معنی کلمه کولوسئوم بپردازیم.
این بنای زیبا در یک زمین مسطح در بین تپه‌های هفتگانه شهر باستانی روم قرار دارد که زمانی به شدت متراکم و پر از جمعیت بوده است. بعد از آتش سوزی بزرگ شهر روم در سال 64 میلادی و زمان امپراتور نرون (Nero)، این محدوده به طور کامل تخریب گردید به زمین‌های شخصی امپراتور اضافه شد.
پس از آن به دستور نرون، یک کاخ بزرگ و بسیار باشکوه با دریاچه‌ای مصنوعی در آن منطقه احداث شد و یک مجسمه برنزی غول پیکر با ارتفاع سی متر از نرون در آن قرار گرفت. در دوران یونان باستان به مجسمه‌های غول پیکر و بزرگ، نام کلوسوس (Colossus) اطلاق می‌شد و مجسمه نرون نیز به نام کلوسوس نرون (Colossus of Nero) شهرت یافت.
با مرگ نرون، قدرت به امپراتور وسپاسیان (Vespasian) رسید که سلسله فلاویان (Flavian) را بنیان نهاد. به دستور وسپاسیان، بخش‌های زیادی از کاخ نرون تخریب شد و دریاچه مصنوعی کاخ را نیز مجددا پر کردند و در حدود سال‌های 70 تا 72 میلادی، عملیات ساخت یک آمفی‌تئاتر غول آسا در این محل داده شد و محل پیشین دریاچه مصنوعی به عنوان موقعیت جغرافیایی کولوسئوم انتخاب گردید.
تنها سه طبقه از این آمفی‌تئاتر تکمیل شده بود که وسپاسیان درگذشت و قدرت به فرزندش تیتوس (Titus) رسید. طبقه نهایی کولوسئوم نیز در زمان تیتوس و سال 80 میلادی تکمیل شد و بدین ترتیب رومیان باستان موفق شدند یکی از شگفت انگیزترین و بزرگترین بناهای جهان را در ظرف کمتر از ده سال بسازند. این بنا را در کنار پانتئون رم، از شاهکارهای معماری روم باستان می‌دانند.

با توجه به احداث این بنای بینظیر در دوران سلسله فلاویان، نام آمفی‌تئاتر فلاویان (Flavian Amphitheatre) به طور رسمی برای آن انتخاب شد. پس نام آمفی تئاتر کولوسئوم (Colosseum) از کجا آمده است؟ اگر خاطرتان باشد گفتیم که در نزدیکی این بنا، مجسمه‌ای بزرگ از نرون قرار داشت که به کلوسوس نرون شهرت داشت. این مجسمه پس از مرگ نرون تخریب نشد و تنها تغییراتی در آن لحاظ شد و به خاطر نزدیکی آمفی‌تئاتر فلاویان به این مجسمه، نام کولوسئوم را بر روی آن گذاشتند. اگرچه این مجسمه در حدود سال 1000 میلادی تخریب شد تا از برنز آن استفاده شود و امروزه تقریبا اکثر افراد اصلا اطلاع ندارند که چنین مجسمه‌ای نیز وجود داشته است، اما تمام مردم می‌دانند که کولوسئوم چیست و کجاست.

[sc name=”highlight” text=”طبقه نهایی کولوسئوم نیز در زمان تیتوس و سال 80 میلادی تکمیل شد و بدین ترتیب رومیان باستان موفق شدند یکی از شگفت انگیزترین و بزرگترین بناهای جهان را در ظرف کمتر از ده سال بسازند.” ]

معماری کولوسئوم

حال که درباره تاریخچه کولوسئوم رم و معنی نام آن اطلاعات بدست آوردیم و فهمیدیم کولوسئوم کجاست، بهتر است با معماری این بنای خیره کننده آشنا شویم.
بنای کولوسئوم ایتالیا در زمان اوج خود، 57 متر ارتفاع داشته است و از بلندترین بناهای دوران باستان به شمار می‌رفته است. اگر به پلان کولوسئوم توجه کنید، خواهید دید که یک فضای بیضی شکل را اشغال کرده که عرض آن 156 متر و طول آن 186 متر است. نمای بیرونی کولوسئوم با استفاده از سنگ‌های مرمر و تراورتن پوشانده شده و زیر آنها دیوارهای آجری قرار دارد.
اگرچه امروزه بخش‌های زیادی از این بنا در نتیجه آتش سوزی، زلزله و یا تخریب مردم از بین رفته است، اما همچنان می‌توان شکوه معماری کولوسئوم رم و هنر معماران رومی را نظاره کرد. همچنین می‌توانید از تصاویر بازسازی کولوسئوم نیز برای تجسم ظاهر اولیه این بنا کمک بگیرید.
اما کاربرد کولوسئوم چه بوده و به چه علت ساخته شده است؟ همانگونه که از نام رسمی آن مشخص است، کولوسئوم سالن آمفی تئاتر رومیان و محلی برای تجمع و تفریح و سرگرمی آنها بوده است. اگرچه باور عمومی بر این است که کولوسئوم محل برگزاری نبرد گلادیاتورها بوده، اما این تنها استفاده از این بنا نبوده است.
در واقع کولوسئوم یکی از بزرگترین مراکز تفریحی روم باستان بوده که بین 50 تا 80 هزار نفر را در خود جای می‌داده است و در آن هر چیزی که باعث سرگرمی امپراتور، نخبگان و مردم عادی می‌شده، برگزار می‌گردیده است. این بنا علاوه بر مسابقات گلادیاتورها میزبان رویدادهایی چون تئاترهای کلاسیک، مسابقات ورزشی، اعدام و مجازات مجرمان، شکار و حتی نبرد حیوانات وحشی بوده است. در واقع امپراتوران روم این بنا را ساختند تا نیاز مردم به تفریح و تماشای رویدادهای مختلف را برطرف سازند.

اما همانگونه که گفتیم، کولوسئوم تفریحی برای تمام گروه‌ها مختلف بوده است و مردم بر اساس جایگاه اجتماعی خود، در آن می‌نشستند. دو جایگاه در جنوب و شمال این آمفی‌تئاتر به امپراتور و خاندان سلطنتی تعلق داشته تا بهترین دید را به زمین داشته باشند.
علاوه بر این دو قسمت مخصوص، طبقه اول به سناتورها و مقامات عالی رتبه ارتش روم تعلق داشته است و هنوز اسم برخی از این افراد بر روی نیمکت‌های سنگی کولوسئوم قابل تشخیص است. طبقه دوم به خاندان‌های اشرافی و ثروتمند جامعه روم باستان تعلق داشته است و مردم عادی نیز در طبقه‌های سوم و چهارم این استادیوم جای می‌گرفته‌اند.
همچنین بر بالای دیوار کولوسئوم، حدود 240 ستون چوبی قرار داشته است که به وسیله آنها، سایه‌بان بزرگی بر روی این بنا گسترده می‌شد تا جلوی تابش مستقیم آفتاب را بگیرد.
اگرچه کولوسئوم امروزه بنایی خشک و بدون تزئین است، اما در دوران اوج خود پر از زیبایی و تزئینات مختلف چون نقاشی، کاشیکاری و … بوده و شکوهی دوچندان داشته است.
این بنا تا حدود 450 سال، یکی از مهمترین تفریحات و مراکز تجمع رومیان بوده است و با سقوط امپراتوری روم اهمیت خود را از دست داد. اصلی‌ترین علت تخریب کولوسئوم از این دوران آغاز شد که بسیاری از مواد اولیه آن همچون سنگ‌های مرمر، برای ساخت کلیساها و … به کار برده شد.
در قرون بعدی کولوسئوم کاربردهای مختلفی داشته است، از ساخت کلیسا در آن تا تبدیل شدن اتاق‌های آن به منزل مسکونی و کارگاه صنعتی و فروشگاه‌های مختلف. همچنین در دوره‌ای از آن به عنوان یک قلعه نظامی استفاده می‌شد.
تا اینکه در سال 1749، پاپ بندیکت چهاردهم (Pope Benedict XIV) اعلام کرد که کولوسئوم محل شهادت مسیحیان اولیه و در نتیجه یک بنای مقدس است و باید به طور کامل حفظ گردد. البته باید بدانید که هیچ مدرک تاریخی و معتبری برای این ادعا وجود ندارد، اما با اینحال این کار باعث حفظ بیشتر کولوسئوم شد.

اما اگر به تصاویر نمای داخلی کولوسئوم توجه کنید، احتمالا متوجه نکته‌ای خواهید شد. در واقع در زیر کف چوبی این آمفی تئاتر بزرگ، شبکه‌ای بزرگ از اتاق‌ها، تالارها و راهروهای متعدد در دو طبقه قرار داشته است. این اتاق‌ها محل نگهداری گلادیاتورها و مکان تمرین آنها، قفس‌های نگهداری حیوانات وحشی و همچنین انبار و اسلحه‌خانه کولوسئوم بوده است. در این مجموعه مکانیزم‌های پیچیده‌ای برای جابجایی و انتقال گلادیاتورها و حیوانات به سطح آمفی‌تئاتر وجود داشته است که می‌توان آنها را به آسانسورهای امروزی تشبیه کرد.

دسترسی و بازدید از کولوسئوم

حالا که درباره کولوسئوم خواندید و با این بنای زیبا آشنا شدید، احتمالا دوست دارید در تور ایتالیا از آن بازدید کنید، اما اول باید بدانید که آدرس کولوسئوم رم کجاست. این بنا در میدانی به همین نام (Piazza del Colosseo) قرار گرفته که حدودا در جنوب شرقی بافت تاریخی شهر است.
با توجه به موقعیت این بنا و همچنین اهمیت آن برای گردشگران، دسترسی به کولوسئوم بسیار ساده است. اگر به تراموا دسترسی دارید، می‌توانید سوار خط 3 یا 8 شده و در ایستگاه Piazza del Colosseo پیاده شوید. همچنین می‌توانید از اتوبوس‌های خط 118، 117، 87، 85، 75 و 51 نیز برای رسیدن به این میدان استفاده کنید.
علاوه بر این، خط Linea B یا خط آبی متروی رم نیز یک ایستگاه در این میدان دارد که تنها چند قدم با ورودی کولوسئوم فاصله دارد.
اما برای بازدید از کولوسئوم، نیاز است که بلیت آن را خریداری کنید که از طرق مختلف امکانپذیر است؛ خرید آنلاین از سایت آن، از آژانس‌های گردشگری معتبر، دفاتر گردشگری شهرداری رم و همچنین در ورودی کولوسئوم. ما پیشنهاد می‌کنیم در صورت امکان، حتما گزینه خرید آنلاین را در نظر داشته باشید تا در صف خرید بلیت حضوری معطل نشوید.
بلیت بازدید از کولوسئوم در پایه‌ای‌ترین حالت 16 یورو قیمت دارد و برای بازدید از بخش‌های دیگر و تجربه کامل‌تر این بنا، می‌توانید بلیت‌های کامل‌تری که قیمت آنها تا 22 یورو خواهد بود را خریداری کنید.