آیا سپندارمذگان روز عشق ایرانی است؟

در سال‌های اخیر با رواج برگزاری جشن ولنتاین به عنوان روز عشق در میان جوانان ایرانی، عده‌ای به دنبال این هستند تا معادلی ایرانی برای این روز پیدا کنند. این افراد روز سپندارمذگان ایرانی را به عنوان روز عشق انتخاب کرده‌ و معتقدند باید این روز را به عنوان روز عشق ایرانی جشن گرفت. اما پیش از هر چیز، بهتر است با تاریخچه سپندارمذگان آشنا شویم و ببینیم آیا واقعاً سپندارمذگان روز عشق ایرانی است؟

• تاریخچه جشن سپندارمذگان

• معنی و تلفظ سپندارمذگان

• فلسفه سپندارمذگان

• سپندارمذگان؛ 29 بهمن یا 5 اسفند؟

[ps2id id=’1′ target=”/]

تاریخچه جشن سپندارمذگان

ایرانیان از گذشته‌های دور به برگزاری جشن‌های مختلف علاقه بسیاری داشته‌اند و در هر ماه جشن‌های متعددی برگزار می‌کردند. مهمترین جشنی که ایرانیان باستان در هر ماه برگزار می‌کردند، زمانی بوده است که نام ماه و روز با یکدیگر تقارن پیدا می‌کرده‌اند.

در گاهشماری باستانی ایران، سال به 12 ماه سی روزه تقسیم می‌شود و هر ماه نام یکی از امشاسپندان و فرشتگان را بر خود دارد. این نام‌ها امروزه نیز در تقویم ما استفاده می‌شوند.

[irp posts=”2184″ name=”نوروز، میراث کهن ایرانی”]

[irp posts=”2305″ name=”فلسفه چهارشنبه سوری چیست؟”]

[irp posts=”2065″ name=”شب یلدا، گرامیداشت نور و نیکی”]

اما در این گاهشماری، روزهای ماه نه با اعداد بلکه آنها نیز با نام امشاسپندان نامگذاری می‌شوند (مانند فرورودین، اردیبهشت و …). هنگامی که نام روز و ماه با یکدیگر متقارن می‌شدند، زمان برگزاری بزرگترین جشن آن ماه فرا می‌رسید.

در گاهشماری باستانی ایران دوازدهمین ماه سال و پنجمین روز هر ماه اسفند نام داشته‌اند. بدین ترتیب پنجمین روز از دوازدهمین ماه سال، یا اسفند روز از ماه اسفند، زمان برگزاری جشن سپندارمذگان (اسپندگان یا اسفندگان) بوده است.

[ps2id id=’2′ target=”/]

معنی و تلفظ سپندارمذگان

سپندارمذگان از دو کلمه سپندارمذ و گان تشکیل شده است. گان معادل جشن و شادی است و در انتهای تمامی جشن‌های ایرانی وجود دارد؛ مانند تیرگان، مهرگان و …

اما سپندارمذ نام یکی از امشاسپندان (فرشته) زرتشتی است که در باورهای زرتشتی، مادر تمامی آفریده‌ها به شمار می‌رود. سپندارمذ فرشته نگهبان و نگهدارنده زمین است و باعث پاکی و باروری زمین خواهد شد. خود کلمه سپندارمذ نیز به مفاهیمی چون درستی، سودمندی، تقدس و بردباری اشاره دارد.

سپندارمذ در زبان فارسی به اسپند و اسفند تبدیل شده است و از آنجایی که تلفظ سپندارمذگان کمی دشوار است، برخی آن را اسپندگان یا اسفندگان نیز می‌نامند.

[ps2id id=’3′ target=”/]

فلسفه سپندارمذگان

در سال‌های اخیر برگزاری جشن ولنتاین در روز 25 بهمن، محبوبیت بسیاری در میان جوانان پیدا کرده و این روز به عنوان روز عشق، جایگاه ویژه‌ای در سبک زندگی ایرانیان یافته است. برخی از افراد برای جلوگیری و مبارزه با رواج فرهنگ غربی، در تلاشند با معرفی جشن سپندارمذگان ایران به عنوان روز عشق، جایگزینی برای جشن ولنتاین پیدا کنند.

اما فلسفه و داستان سپندارمذگان کمی متفاوت است. در هیچ یک از منابع قدیمی که به برگزاری این جشن و تاریخ سپندارمذگان اشاره شده است، این روز به عنوان روز عشق معرفی نشده است.

سپندارمذ الهه عشق نیست و همانگونه که گفتیم، با باروری و پاکی زمین در ارتباط است. این فرشته زن و مادر زمین شمرده می‌شده است و با صفاتی مانند باروری، بردباری و وفاداری شناخته می‌شده است. در باورهای سنتی ایرانیان زنان نیز باید نسبت به زندگی وفادار و بردبار باشند. به دلیل همین شباهت‌ها، جشن سپندارمذگان تنها آیینی برای گرامیداشت زنان و مادران بوده و به هیچوجه روز عشق ایرانی نیست.

طبق نوشته‌های باقی مانده از ابوریحان بیرونی و همچنین گردیزی که این جشن را توصیف کرده‌اند، ایرانیان در روز سپندارمذگان مراسمی به نام مردگیران یا مزدگیران برگزار می‌کردند.

ابوریحان بیرونی معتقد است ایرانیان در این روز به پاسداشت زحمات زنان، هدیه‌هایی به آنها می‌دادند و به همین دلیل آن را مزدگیران می‌نامد.
اما گردیزی بیان می‌کند که زنان ایرانی در این روز می‌توانند همسر خود را آزادانه انتخاب کنند و آن را مردگیران می‌نامد.

[ps2id id=’4′ target=”/]

سپندارمذگان؛ 29 بهمن یا 5 اسفند؟

اما یکی دیگر از مناقشات و بحث‌های پیرامون جشن سپندارمذگان، تاریخ برگزاری این جشن است. همانگونه که گفتیم گذشتگان در پنجمین روز از دوازدهمین ماه سال را به این جشن اختصاص می‌دادند. بدین ترتیب 5 اسفند را می‌توان روز جشن سپندارمذگان دانست.

اما انتخاب این روز یک ایراد دارد. در گاهشماری باستانی ایرانی، تمامی ماه‌های سال 30 روز داشتند و جشن سپندارمذگان، در 335امین روز سال برگزار می‌شده است. در حالیکه در تقویم خورشیدی که امروزه کاربرد دارد، شش ماه اول سال 31 روزه هستند. بدین ترتیب جشن سپندارمذگان (روز 335ام سال) به 29 بهمن منتقل می‌شود.

هر دوی این نظریه‌ها طرفداران خود را دارد که با استدلال‌های مختلف سعی در اثبات نظر خود دارند. با این وجود شاید بهتر باشد یک هفته را به جشن سپندارمذگان اختصاص دهیم تا نظر هر دو گروه را تایید کرده باشیم ?

سپندارمذگان یکی از جشن‌ها و آیین‌های سنتی ایران است که در سال‌های اخیر به عنوان روز عشق ایرانی مشهور شده است. هر چند ایرانیان در گذشته به هیچ عنوان سپندارمذگان را روز عشق نمی‌دانسته‌اند، اما به هر صورت محبوبیت این روز در میان جوانان و در مقابل جشن ولنتاین، اتفاق خرسندی است که نشان از اهمیت روز افزون جوانان به آیین‌ها و سنت‌های اصیل ایرانی دارد.