زاغ بور، تنها پرنده اندمیک ایران را بهتر بشناسید

تا به حال نام زاغ بور را شنیده‌اید؟ آیا می‌دانید زاغ بور چیست و چرا به این اندازه حائز اهمیت است؟
ایران از منظر داشتن گونه‌های جانوری و تنوع زیستی، کشوری غنی است که جانوران مختلفی را می‌توان در مناطق مختلف آن پیدا کرد. اما در این میان یک پرنده است که فقط در ایران زندگی می‌کند و در هیچ کجای دیگر جهان نمی‌توان نمونه آن را یافت؛ زاغ بور یا زاغ کویری.
اندمیک یا بوم‌زادی، واژه‌ای است که در علم زیست شناسی به گونه‌های جانوری و گیاهی بومی یک منطقه گفته می‌شود. این گونه‌ها تنها در همان منطقه سکونت دارند و حتی در صورت یافت شدن در مناطق دیگر، بومی آن مناطق نیستند.
به‌عنوان مثال در جزایری مانند هاوایی، گالاپاگوس و ماداگاسکار به‌دلیل فاصله از دیگر کشورها می‌توان گونه‌های اندمیک یا بوم‌زاد بسیاری پیدا کرد.
ایران نیز به‌دلیل داشتن آب و هوا و اقلیم‌های گوناگون، گونه‌های اندمیک متعددی دارد که تنها در مرزهای جغرافیایی ایران یافت می‌شوند. اما در این میان، زاغ بور تنها پرنده اندمیک ایران است که در بخش مرکزی فلات ایران سکنی دارد.

[irp posts=”2422″ name=”طبیعت ایران؛ بهشت طبیعت‌گردی”]

[irp posts=”2883″ name=”یاسوج، بهشت طبیعت ایران”]

در این مقاله وبلاگ گردشگری ققنوس، قصد داریم این گونه جانوری زیبا و دوست داشتنی را بیشتر بشناسیم. پس برای آشنایی با  پرنده زاغ بور تا انتها همراه ما باشید.

زاغ بور یا زاغ کویری پرنده‌ای کوچک از راسته گنجشک‌سانان و تیره کلاغ‌ها است که در بیابان‌های فلات مرکزی ایران سکونت دارد. این پرنده که در انگلیسی Pleske’s Ground-Jay یا Persian Ground-jay نامیده می‌شود، تنها حدود 24 سانتیمتر طول دارد.
زاغ بور با نام علمی Podoces pleskei، رنگی نخودی دارد تا بتواند در بیابان‌های مرکزی ایران خود را به خوبی از دید شکارچیان پنهان کند. زاغ بور را علاوه بر پرهای نخودی رنگ، می‌توان با لکه سیاه روی گلو و دور منقار و بال‌های دم و نوک سیاه رنگ شناسایی کرد. این ویژگی‌ها در عکس زاغ بور کاملا مشخص است.
برای یافتن زاغ بور باید به بیابان‌های مرکزی و شرقی ایران و استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و جنوبی، سمنان، اصفهان، یزد، کرمان و فارس سر بزنید. البته به دلیل جثه کوچک و رنگ این پرنده که به رنگ خاک این مناطق است، یافتن زاغ بور کار چندان راحتی نخواهد بود.
شاید شبیه‌ترین پرنده به زاغ بور، هدهد باشد. البته با این تفاوت که زاغ بور تاج سر ندارد و منقار نسبتا بلندش کمی به پایین خمیده است.
جالب است بدانید که زاغ بور پرنده‌ای زمین‌زی است و بیشتر اوقات راه رفتن بر روی زمین را بر پرواز کردن ترجیح می‌دهد. پاهای قوی به زاغ بور اجازه می‌دهد به سرعت بدود و حتی در مواقع خطر نیز از همین طریق از مهلکه فرار کند.

[sc name=”Highlight” text=”در حال حاضر زاغ بور در وضعیت خوبی به سر می‌برد و با توجه به فراوانی آن در زیستگاه‌های فلات مرکزی ایران، کمترین نگرانی برای انقراض این حیوان وجود دارد” ]

همانگونه که گفتیم زاغ بور یا زاغ کویر از تیره کلاغ‌ها است و تیزهوشی کلاغ‌ها را نیز دارد. این پرنده بسیار زرنگ و فریبکار است و به همین دلیل می‌تواند به راحتی از دست شکارچیان بگریزد. همین تیزهوشی باعث شده است تا گردشگرانی که برای پرنده نگری و گرفتن عکس زاغ بور به فلات مرکزی ایران سفر می‌کنند برای یافتن این گوهر محیط زیست ایران با مشکل مواجه شوند.
زاغ بور در فصل بهار بین 4 تا 6 تخم کوچک با رنگ سبزآبی کمرنگ می‌گذارد. جفت ماده به مدت 17 تا 19 روز روی تخم‌ها می‌خوابد و در این مدت جفت نر وظیفه تامین غذای وی را به عهده دارد.
اما باید بدانید که زاغ بور علاوه بر زیبایی، یک ویژگی دیگر نیز دارد که باعث می‌شود گردشگران و طبیعت‌گردان برای پرنده نگری به زیستگاه این پرنده سفر کنند و آن هم صدای زاغ بور است. بسیاری از طبیعت‌گردان ساعت‌ها منتظر می‌مانند تا صدای زاغ بور را از نزدیک بشنوند.
در حال حاضر زاغ بور در وضعیت خوبی به سر می‌برد و با توجه به فراوانی آن در زیستگاه‌های فلات مرکزی ایران، کمترین نگرانی برای انقراض این حیوان وجود دارد. علاوه بر تلاش‌های سازمان محیط زیست و دوستداران زاغ بور برای حفاظت از آن، در سال‌های گذشته جشنواره‌هایی نیز در استان سمنان و شهرستان شاهرود با هدف آشنایی بیشتر با این پرنده دوست داشتنی برگزار شده است. همچنین داستان زاغ بور نیز به کتاب درسی سال پنجک ابتدایی راه پیدا کرده است تا آشنایی با تنها پرنده اندمیک ایران دو چندان شود.

امیدواریم در این مقاله توانسته باشیم شما را با زاغ بور یا زاغ کویری که تنها پرنده اندمیک و بوم‌زاد ایران است آشنا سازیم و گامی در جهت حفاظت از محیط زیست ارزشمند کشورمان کرده باشیم.