تبریز، شهر اولین‌ها

تبریز سومین شهر بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است که در غرب این استان قرار دارد. شهرستان تبریز بزرگترین شهر و یکی از قدیمی‌ترین و باستانی‌ترین نواحی منطقه‌ی شمال غربی کشور است. تبریز دارای تاریخ غنی و آثار باستانی دیدنی بسیاری مانند بازار تبریز است. علاوه بر تاریخ غنی، این شهر یکی از مدرن‌ترین شهرهای ایران است که بسیاری از امکانات جدید جهان برای اولین بار در ایران در این شهر به کار رفته، به همین دلیل به شهر اولین‌ها شهرت یافته است.
تبریز همچنین یکی از قطب‌های صنعتی کشور است و دارای کارخانجات و صنایع بسیار بزرگ و مهمی است که باعث کارآفرینی و رونق اقتصادی در این منطقه شده‌اند. همچنین دانشگاه تبریز یکی از برترین مراکز علمی کشور است، به‌گونه‌ای که حتی دانشجویان استان‌های جنوبی هم تمایل دارند به دانشگاه تبریز بروند. یکی دیگر از مشخصه‌های این شهر، فرودگاه تبریز است که از بزرگترین و مجهزترین فرودگاه‌های کشور است و روزانه چندین پرواز خارجی از فرودگاه تبریز صورت می‌گیرد. این شهر در طول تاریخ بارها تخریب و سپس از نو بنا شده است و شاکله‌ی اصلی بنای فعلی این شهر به اواخر دوران اشکانی و اوایل دوران ساسانی می‌رسد. اگرچه فرصت این مقاله خارج از این است که بتوانیم همه چیز در مورد تبریز را در آن بگنجانیم، اما در ادامه مهمترین اطلاعات مربوط به این شهر را با هم مرور می‌کنیم. سرفصل‌های عنوان شده در این مقاله عبارتند از:
• تاریخچه تبریز
• صنایع دستی و سوغات شهر تبریز
• نقاط دیدنی تبریز

[ps2id id=’1′ target=”/]

تاریخچه تبریز

شهرستان تبریز حدود ۳۲۴ کیلومترمربع مساحت دارد و حدود ۵ درصد از کل مساحت استان آذربایجان شرقی را اشغال کرده است. این شهرستان از شمال توسط شهرستان ورزقان، از شرق توسط هریس و بستان‌آباد، از غرب توسط شبستر و اسکو و از جنوب توسط مراغه احاطه شده است. این شهرستان در دامنه کوه سهند و در ارتفاع ۱۳۴۸ متری دریا قرار دارد و رودی به نام قوری چای از میان تبریز عبور می‌کند. جمعیت تبریز بزرگترین بخش جمعیتی استان آذربایجان شرقی را تشکیل می‌دهند. هوای تبریز به تبعیت از آب و هوای استان آذربایجان شرقی، سرد و خشک است. هوای تبریز به‌گونه‌ای است که دارای پاییز و زمستان طولانی و سرد، همراه با بارش فراوان برف است که برای جمعیت تبریز عادی است. هوای تبریز در تابستان‌ نیز معتدل و خنک است که همین موضوع یکی از نکات جذاب گردشگری درباره تبریز است.

[irp posts=”2397″ name=”اردبیل را بهتر بشناسید”]
تبریز تاریخچه‌ای طولانی دارد و قدمت آن به دوران اشکانیان و ساسانیان می‌رسد که در طول سالیان دراز، بارها تخریب و نوسازی شده است. قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و اتصال مسیر تجاری شرق و غرب یکی از مهمترین ویژگی‌های تاریخی شهر تبریز است. این شهر دارای نام‌های دیگری هم بوده است و از نام‌های قدیمی تبریز می‌توان به تورز، تورژ و توری اشاره کرد. یکی دیگر از نام‌های قدیمی تبریز هم تِبریز بوده است که به نام فعلی آن نزدیک‌تر است.
با توجه به قدمتی که شهر تبریز دارد بی‌گمان در عرصه‌های مختلف پیشگام بوده، از این رو به شهر اولین‌ها شهرت یافت. در لیست زیر برخی از این پیشگامی‌ها که در تبریز به وقوع پیوسته است را مرور می‌کنیم:
1. نخستین چاپخانه: میرزا زین العابدین تبریزی که به پدر صنعت چاپ ایران شهرت داشت نخستین چاپخانه سربی را در محله ویجویه تبریز در سال 1195 هجری شمسی تأسیس کرد. بعد از آن اولین شعر نو و نقد ادبی، اولین ترجمه کتب خارجی، اولین کتاب داستان مصور کودکان، اولین کتاب رمان ایرانی و اولین دائره‌المعارف فارسی در تبریز به رشته تحریر در آمد.
2. اولین سینما: در زمستان 1279 هجری شمسی نخستین سینمای ایران به نام سینما سولی در شهر تبریز تأسیس شد. وجود سینما سبب شد تا تبریز در زمینه هنرهای نمایشی، چاپ نشریه سینمایی و عکاسی نیز لقب اولین را به خود اختصاص دهد.

[sc name=”Highlight” text=”سینما سولی نخستین سینمای بود که در شهر تبریز تأسیس شد. وجود سینما سبب شد تا تبریز در زمینه هنرهای نمایشی، چاپ نشریه سینمایی و عکاسی نیز لقب اولین را به خود اختصاص دهد.” ]

3. نخستین مدرسه ناشنوایان: اولین مدرسه ناشنوایان توسط جبار باغچه‌بان در سال 1303 هجری شمسی در تبریز افتتاح شد. همچنین در سال 1305 به همت هیئتی آلمانی نخستین مدرسه نابینایان نیز در تبریز تأسیس شد. علاوه بر این‌ها اولین مدرسه به سبک نوین و بر اساس اصول فنوتیک نیز در تبریز احداث شد.
4. اولین در پزشکی: در زمان حکومت عباس میرزا نایب السلطنهدر تبریز، اولین دانشجوی پزشکی برای ادامه‌ی تحصیل به خارج اعزام شد و پس از آن اولین کتب پزشکی در تبریز تألیف، ترجمه و چاپ‌شده‌اند. همچنین دکتر جواد هیئت اولین جراح از اهالی تبریز بود که توانست در سال 1341 اولین عمل قلب باز را با موفقیت انجام دهد.

[irp posts=”2427″ name=”شیراز، نگین گردشگری ایران”]

[ps2id id=’2′ target=”/]

صنایع‌دستی و سوغات شهر تبریز

از بین سوغات شهر تبریز می‌توان به فرش، گلیم و قالی اشاره کرد که شهرت جهانی دارند و محصولات چرمی تبریز هم در ایران شناخته شده است. سوزن‌دوزی، رنگرزی، سفالگری، سرامیک، نگارگری، ممقان¬دوزی، چاپ کلاقه‌ای و ورنی هم از صنایع دستی و سوغات شهر تبریز هستند که سه مورد آخر مخصوص همین ناحیه هستند و شاید بهترین سوغاتی باشند. یکی از جذاب‌ترین نکات درباره تبریز این است که علاوه بر صنایع دستی، شیرینی‌ و حلواهای بسیار خوشمزه‌ای مانند قرابیه، نوقا، اریس و باقلوا نیز دارد که می‌توانید به عنوان سوغات به شهر خود ببرید.

[ps2id id=’3′ target=”/]

نقاط دیدنی تبریز

در بخش‌های پیشین با شرایط اقلیمی خاص و سوغات و صنایع دستی تبریز آشنا شده‌اید اما این اطلاعات همه چیز در مورد تبریز نیستند. تبریز دارای نقاط دیدنی طبیعی و ساختگی زیادی است. حتی بسیاری از آثار مدرن این شهر مانند فرودگاه تبریز هم جزء مواردی هستند که باعث شهرت این شهر شده‌ و آن را به شهر اولین‌ها تبدیل کرده است. در ادامه به بررسی چند مورد از دیدنی‌های شهرستان تبریز می‌پردازیم.
 بازار تبریز: تبریز به دلیل قرار گرفتن بر سر مسیر تجاری ابریشم، همیشه یک مرکز اقتصادی مهم به شمار می‌رفته است و بازار تبریز با حدود یک کیلومتر مساحت، بزرگترین بازار سرپوشیده‌ی جهان به شمار می‌رود که هم اکنون در بافت تاریخی شهرستان تبریز قرار دارد و مغازه‌داران زیادی در آن مشغول فعالیت هستند. این بازار در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
 ارگ تبریز: ارگ تبریز در مرکز این شهر قرار دارد و باقی‌مانده‌ی مسجدی است که در زمان تاج‌الدین علیشاه جیرانی در قرن هشتم هجری به سبک معماری آذری ساخته شده است. دیوار این ارگ یکی از بلندترین دیوارهای تاریخی ایران است و امروزه مصلای نماز جمعه تبریز هم در اطراف آن ساخته شده است و مردم برای نماز جمعه به این محل می‌روند. متأسفانه بخش زیادی از این ارگ در گذر زمان به خاطر زلزله از بین رفته است. یکی از آثار باستانی ارزشمندی که در این ارگ قرار دارد، مدرسه نجات است که یکی از اولین مدارس ایران به شمار می‌رود.
 مقبره الشعرا تبریز: این مکان یک بنای یادبود با امکانات گردشگری است که درواقع گورستانی تاریخی در محله‌ی سرخاب شهرستان تبریز است. نام‌های دیگر این مکان قبرستان سرخاب یا حظیرالشعرا بوده و از روزگاران دور وجود داشته اما بخاطر بلایای طبیعی آسیب زیادی دید. در دهه‌ی ۵۰ خورشیدی طرح جدیدی برای این بنا ریخته شد و بنای فعلی آن احداث شد. از معروف‌ترین افرادی که در این گورستان آرمیده‌اند می‌توان به این افراد اشاره کرد: قطران تبریزی، خاقانی شیروانی، اسدی طوسی، مجیرالدین بیلقانی، ظهیرالدین فارابی، ذوالفقار شروانی، شاپور نیشابوری، همام تبریزی، شمس‌الدین سجاسی، مانی شیرازی، شکیبی تبریزی و شهریار.

تبریز از بزرگترین شهرهای ایران است که بخاطر موارد زیادی مانند دانشگاه تبریز، صنعت و تاریخ غنی¬اش شناخته شده است. مهمترین نکته‌ای که درباره تبریز وجود دارد این است که قدمت آن به دوران پیش از اسلام برمی‌گردد. جمعیت تبریز و توابع اطراف آن حدود ۱.۶ میلیون نفر است و دارای آب و هوای سردسیری خشک است.